Nhà máy thủy điện Nho Quế 1 là bậc trên cùng trong quy hoạch bậc thang thuỷ điện trên nhánh sông Nho Quế thuộc hệ thống sông Gâm, tỉnh Hà Giang. Đây là con sông huyền thoại đã đi vào thi ca và là biểu tượng đặc trưng của tỉnh. Nằm dưới chân những ngọn núi tai mèo hiểm trở của Hà Giang, sông Nho Quế như dải lụa uốn lượn. Dòng sông là đường biên giới tự nhiên giữa đèo Mã Pí Lèng và đường Săm Pun.
Tháng 5/2015, thủy điện Nho Quế 1 có công suất 32MW, gồm 2 tổ máy được thi công với tổng mức đầu tư là 1.076 tỷ đồng, nằm trong cụm 3 nhà máy thủy điện Nho Quế. Đây là nhà máy thuỷ điện kiểu hở được bố trí bên bờ phải sông ngay sau cửa lấy nước, lắp đặt 2 tổ máy tuốc bin Kaplan trục đứng, công suất mỗi tổ 16MW buồng xoắn bê tông.
Nhà máy nằm tại xã Xín Cái và Giàng Chu Phìn của huyện Mèo Vạc, cách cầu Tràng Hương về phía thượng lưu khoảng 250m. Vùng lòng hồ thuộc địa phận của thị trấn Đồng Văn (huyện Đồng Văn), các xã Xín Cái, Giàng Chu Phìn, Thượng Phùng, Pả Vi, Pải Lủng (huyện Mèo Vạc).

Sau hơn 2 năm xây dựng, tổ máy số 1 của nhà máy đã chính thức phát điện thương mại vào ngày 26/10/2017 và tổ máy số 2 đã được đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia chấp thuận chạy thử thách 72h kể từ ngày 19/12/2017. Nhà máy cung cấp sản lượng điện hàng năm là 129,1 triệu kWh.
Bên cạnh nhiệm vụ chính phát điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Hà Giang, hồ chứa của nhà máy thuỷ điện Nho Quế 1 còn có tác dụng cắt lũ vùng hạ lưu, điều hòa dòng chảy vào mùa kiệt, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông và sinh sống của đồng bào các dân tộc.
Công trình thủy điện Nho Quế 1 nằm trong khu vực Công viên địa chất toàn cầu cao nguyên đá Đồng Văn. Hệ thống tổ hợp di sản trên sông Nho Quế - hẻm vực Tu Sản - đèo Mã Pì Lèng - khu vực đại hẻm vực thung lũng sông Nho Quế được lựa chọn quy hoạch bảo tồn và phát triển du lịch.
Lòng hồ thủy điện Nho Quế 1 có một phần đi qua hẻm vực Tu Sản. Khu vực đập đầu mối và các công trình phụ trợ của nhà máy có một phần nằm trong tầm quan sát từ vị trí đỉnh Mã Pì Lèng, là điểm dừng chân, tham quan của du khách trong và ngoài nước, góp phần thúc đẩy thương mại, dịch vụ phát triển, tạo công ăn việc làm cho cộng đồng dân tộc thiểu số tại địa phương.